ر موسیقی ایرانی، دف‌نوازی را می‌توان در سه گروه دسته‌بندی كرد.

الف) در موسیقی عرفانی ایران

دف به عنوان یك ساز باستانی و مقدس، بخش جدایی‌ناپذیر مراسم ذكر و سماع است، مخصوصاً در طریقت قادریه در كردستان و سلسله‌ی نعمت‌اللهیه شاخه نورعلی‌شاهی در كرمان. در برخی مناطق ایران كه سلسله‌های دیگری مانند اهل‌حق، نقشبندیه، خاكسار و ... وجود دارند در دف در مراسم ذكر و سماع خودشان استفاده می‌كنند.

ب) در موسیقی دستگاهی ایران

دف در قرون متمادی، همواره در كنج تكایا و خانقاه‌ها و در مراسم مذهبی و عبادی صوفیان و درویشان مورد استفاده واقع می‌شده است. اما از چند دهه‌ی پیش آقای بیژن كامكار كه سال‌ها شیوه‌ی اصیل دف‌‌نوازی را  در كردستان تجربه كرده بود، در گروه شیدا ضمن رعایت شیوه‌های كهن این ساز، توانست خود را با محتوای متفاوتی كه در ساز‌بندی گروه شیدا وجود داشت هماهنگ كند و از این‌رو نقش به‌سزایی در خارج كردن دف از كنج خانقاه و شناسانیدن آن به اقشار مختلف مردم را ایفا نماید. پس از گروه شیدا، گروه‌ها و افراد بسیار دیگری هم از ساز دف در رپرتوار موسیقی خود استفاده كردند. به هر ترتیب، امروز دف توانسته است خویش را در كنار سازهای ایرانی تعریف كند و حضوری دائمی داشته باشد. حتی این روزها شاهد حضور این ساز، در كنار سازهای موسیقی كلاسیك غرب نیز هستیم.

ج) در گروه‌نوازی سازهای ضربی و گروه‌‌نوازی دف

در طول دو دهه‌ی گذشته، با تشكیل گروه‌های سازهای ضربی كه عمدتاً از تنبك، دهل، طاس و دایره تشكیل شده‌اند، دف همواره در این گروه‌نوازی‌ها جای ثابتی داشته است؛ گاهی در نقش ساز اصلی و گاهی در نقش سازی نمایشی و تزئینی.

و گاه شاهد نقش اصلی این ساز، به تنهایی، در گروه‌های نوازنده‌ی دف هستیم، كه تنوع و حركت ریتمیك بسیار درخشانی از این ساز را به نمایش می‌گذارند، نمایشی شگفت‌انگیز از حال خاص این ساز. در این نوع، بالغ بر چهل نوازنده‌ی دف به زیرگروه‌های كوچك‌تر تقسیم شده و هر گروه نوازنده‌ی بخش خاصی از كل ریتم موسیقایی هستند كه با هم‌نوازی با یكدیگر، رپرتوار كل را می‌سازند.

با فرارسیدن فصل گرما و نزدیک شدن به زمان تعطیلی مدارس و دانشگاه ها بازار آموزشگاه ها و مراکز فرهنگی هنری نیز گرم تر خواهد شد. هر ساله دراین مقطع زمانی شاهد پیگیری های علاقه مندانی هستیم که به نوعی برای پرنمودن اوقات فراغت خویش سری به مراکز خصوصی و عمومی آموزشی زده و در تکاپوی آغاز آموزش و فراگیری هستند اما به درستی می توان آموزش موسیقی و یا در کل هر پدیده هنری دیگری را تنها به دیده پر نمودن فراغت آموخت؟ پاسخ به این سوال را نه به دیده بزرگنمایی و مقدس نمایانه نمودن این هنر که در نتیجه مواجه و تجربه با خیل بسیاری از علاقه مندانی که همگی به نوعی در ابتدای راه آموزش خویش با رویکردی جدی بدان پرداخته اند می توان به صراحت منفی دانست.

رویکرد فعالیت و نویسندگی دراین فضای مجازی تنها ارتقای سطح دانش علاقه مندانی ست که به نوعی درآشفته بازار آموزش های هنری-موسیقیایی این مملکت دچار سردرگمی شده اند تا به نوعی تجربیات سال ها اموختن و اموزش خودرا برای پیشبرد بهتر شما عزیزان مصروف داریم. آنجا که بی احتیاط ِ جوانبی از نادرستی رویکرد مکتب و استادی سخن می گوییم یا خرده بر تبلیغات بیهوده رایج می کشیم تا عیاری باشد در ذهن پرسشگر تان که راه را بهتر بپیمایید. چه بسا بسیارند کسانی که نان مکتب و دکان و دستک خویش می خورند و به جای پرورش شاگرد و تربیت ذهن های خلاق مرید می پرورانند و دست بوس.... و یا کسانی که در زیر پرچم نامی خفته در اوار خاک سال های دور نان نادانی و نا دانسته هارا می خورند.آموزشگاه هایی که کم نیستند حتی در همین پایتخت که نه با رویکردی آموزشی که با نگاه صرفا بازاری و به استنداد چند نام در سردر و تیتر تبلیغاتش مدتی جیب شمارا خالی و در انتها یا با سرخوردگی یا با خواب بی خبری شمارا در ابتدای جریانات هنری رها خواهند کرد.

اما راه درست چیست؟ بارها از روش های استاندارد اموزشی  کتب و منابع معتبر مربوط به آموزش ساز تـــــــار و سه تــــــار صحبت نموده ایم.و در مطالب آتی هم بی گمان بازهم اشاره خواهیم نمود.در ابتدای شروع به فراگیری استادی دلسوز و آگاه را انتخاب نمایید برای این کار از دیگر دوستان و علاقه مندانی که بی شک پیش از شما کلاس و یا کلاس های مختلف را آزموده اند کمک بگیرید.

در ادامه با طرح چند سوال رایج که اغلب از اینجانب در رابطه با آموزش موسیقی پرسیده می شود این مطلب را خاتمه خواهیم داد. بی شک پرسش های زیر بارها توسط علاقه مندان مطرح و پرسیده گردیده است که خود روشن کننده بسیاری از نکات مهم اموزشی است.

1- برای آغاز آموزش موسیقی بهتر است بدنبال چه نوع مدرسی باشیم؟

برای انتخاب استادی دلسوز و با دانش نیازی به مرور نام های شناخته شده نیست و چه بسا به دلایلی که در آینده توضیح خواهیم داد نیز بهتر است از حیطه نام ها در آغاز آموزش خویش حتما خارج شوید. ( تا بعد ها با دانش و آگاهی بالاتر نسبت به سبک مورد علاقه و استاندارد چهره شناخته شده ای دوره عالی نوازندگی خود را در آن مسیر ادامه دهید )تجربه و مهارت تدریس مدرس مربوطه نیز ارتباط مستقیمی با سن و سال او نخواهد داشت. عده ای بدنبال ارتباط مستیقم سن و تجربه مدرس می باشند چه بسا بسیاری ازین عزیزان که از شرایط تدریس بی بهره اند آموختن موسیقی نیاز به انرژی و صبر و حوصله بسیار  خواهد داشت....

2-کلاس های عمومی یا خصوصی؟

روند آموزش موسیقی در ایران نا مناسب تر از ان است که معیار آموزش حتی دانشگاهی در آن را معتبر و مرجع دانست....رویکرد اموزشگاه های رایج در غالب موارد نا مناسب و جنبه آموزشی آن بسیار پایین می باشد در این شرایط بهره مندی از کلاس های نمیه خصوصی یا خصوصی مناسبی که با صرف وقت و دلسوزی بیشتر امکان تربیت بهتر شاگرد را فراهم می کنند توصیه می شود.

مگر شرایط آموزشگاهی که در ابتدا با شرط صرف حداقل یک ساعت زمان برای هر هنرجو و استفاده از متد استاندارد آموزشی ( نه صرفا سلیقه ای) با شما کار کند.

3- متد رسمی آموزش ساز تار برای هنرجویان مبتدی چه می باشد؟

فقط و فقط کتب رسمی هنرستان موسیقی ملی _ دو جلد اول و دوم تالیف موسی معروفی. کتب دیگر اساتید در این زمینه صرفا رویکرد کمک آموزشی داشته و همراه با آموزش این منابع فراگیری آن ها می تواند در جای خود مفید واقع گردد.

4- ساز مناسب برای شروع آموزش تار یا سه تار چه می باشد؟

درین باره در مبحث انتخاب ساز مناسب مفصل بحث و صحبت کردیم.رجوع شود به پست مربوط.

5- زمان لازم برای رسیدن به سطح مناسبی از نوازندگی چقدر می باشد؟

نه تنها موسیقی بلکه هیچ هنری زمان مشخص و ثابتی برای فراگیری نخواهد داشت. هر آموزشگاه و یا مدرسی که زمان و تضمین های مقطعی برای فراگیری هنری را داد در کاسب مابانه بودن هنرش تردید نداشته باشید.روش های فوق تنها شمارا در سطح فراگیری چند آهنگ سطحی و مرسوم نگه خواهند داشت.

به طور کل برای رسیدن به سطح مناسبی از نوازندگی بطوری که قادر به اجرای قطعات از روی نت و ارتقای سطح شنیداری و گوش موسیقیایی تان گردید چیزی حدود 1سال و نیم تا 2 سال زمان لازم است. طبیعی است که با صرف زمان مناسب و منظم برای کلاس ها و تمرینات مداوم در خانه می توانید زمان لازم برای فراگیری را به حداقل رسانید.

پیشنهاد آخر:

ارتقای سطح دانش - اگاهی و شناخت لازم نسبت به هر پدیده ای که برای بار نخست قصد مواجه با آن را خواهید داشت شما را در انتخاب بهتر راه های موجود کمک بسیار خواهد نمود.پیش از فراگیری آموزش موسیقی مطالب موجود در سایت ما را چه در زمینه خرید و انتخاب ساز مناسب و چه مطالب جانبی در زمینه موسیقی و ....... بطور کامل مطالعه نمایید.برای مشاوره بهتر و حتی انتخاب استاد مناسب می توانید با شماره های درج شده در سایت ما تماس حاصل نمایید تا شمارا راهنمایی نماییم.